تبریز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر بزرگ‌ترین شهر منطقه  شمال‌غرب کشور و مناطق آذربایجانی ‌نشین بوده و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می‌شود. تبریز به دلیل جای‌دادن بسیاری از کارخانه‌ های مادر و بزرگ صنعتی در خود و نیز وجود بیش از ۶۰۰ شرکت قطعه ‌ساز در آن، دومین شهر صنعتی - پس از تهران- به شمار می‌رود. این شهر به دلیل صنعتی‌بودن، یکی از مهم‌ترین شهرهای مهاجر پذیر کشور محسوب می‌شود.  همچنین نام تبریز به عنوان «دومین شهر دانشگاهی ایران»، «شهر اولین‌ها» ، «شهر زیرگذرها و روگذرها» و «امن‌ترین شهر ایران» مطرح است.

با کشفیات اخیر در محوطه مسجد کبود قدمت تبریز تا ۴۵۰۰ سال برآورد می‌شود. در سده چهارم هجری یاقوت حموی تبریز را مشهورترین شهر آذربایجان می‌خواند.

در سده‌های پنجم تا سوم پیش از میلاد تبریز یکی از شهرهای پر جمعیت آن دوران بشمار میرفته ‌است. شهر دارای دروازه ‌های متعددی بوده و بیش از ۳۰۰ کاروانسرای در آن جای داشته‌است. به لحاظ استقرار آن در منطقه جغرافیایی خاص شهر پی در پی دستخوش حوادث طبیعی مانند زلزله گشته ‌است و همچنین به عنوان بزرگ‌ترین شهر نزدیک به ارمنستان و روم شرقی آن زمان همیشه مورد تاخت و تاز دشمنان شمالی و شمال شرقی قرار گرفته ‌است. بدین علت با وجود قدمت کهن آن اکثر آثار تاریخی آن از بین رفته ‌است. تبریز یکی از با اهمییت ترین مراکز بازرگانی آن دوران بوده و به‌عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب اهمییت فراوانی داشته ‌است. مردمان آن از دیرباز به کار بازرگانی اشتغال داشتند و این فرهنگ تاکنون نگهداری شده ‌است.
تبریز قطب صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی ایران بوده و با تولید سالانه  ۱۶٬۰۰۰ دستگاه موتور دیزل، به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده  این نوع دستگاه در سطح منطقه  خاورمیانه شناخته می‌شود. این شهر -پس از تهران- رتبه  دوم برج‌سازی را در بین شهرهای کشور به خود اختصاص داده‌است. جمعیت تبریز در سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۱٬۳۷۸٬۹۳۵ نفر بوده که این تعداد در سال ۱۳۹۰ خورشیدی به ۱٬۷۰۰٬۰۰۰ نفر افزایش یافته‌است. این شهر همچنین در سال ۱۵۰۰ میلادی با دارابودن ۲۵۰ هزار نفر جمعیت، چهارمین شهر بزرگ جهان محسوب می‌شده‌است.
به جهت ریشه‌کنی تکدی‌گری از تبریز، این شهر به عنوان  «شهر بدون گدا»  شناخته می‌شود. سازمان بهداشت جهانی به مدت سه سال متوالی، تبریز را به عنوان سالم‌ترین شهر ایران برگزیده‌ است. این شهر به دلیل جذب سرمایه‌های کلان بخش خصوصی به عنوان «مهد سرمایه‌گذاری ایران» شناخته می‌شود؛ آن‌چنان که به مدت ۵ سال متوالی، دارنده  رتبه  نخست جذب سرمایه در بین شهرهای کشور بوده ‌است. پس از بهره ‌برداری از آزادراه نبی‌اکرم، میزان مسافرپذیری تبریز روبه افزایش نهاد و این شهر پس از مشهد، به عنوان دومین شهر مسافرپذیر کشور مطرح گردید.
نام تبریز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی تحت نام‌های مختلفی نظیر «تَورِز» ، «تَورِژ» ، «تِبریز» و «توری» به ثبت رسیده‌است. این شهر در طول تاریخ بارها ویران و تجدید بنا شده و بنای فعلی آن به دوران اشکانی و ساسانی برمی‌گردد. تبریز در طول حکومت چهارصدساله  خاندان «رَوّادی» و اسکان قبیله  عرب «اَزْد» به شکوفایی رسید و اوج شکوفایی آن در زمان ایلخانان بود که در این زمان، این شهر پایتخت قلمرویی پهناور از نیل تا آسیای مرکزی بوده ‌است.
تبریز در سده‌های گذشته شاهد حوادث متعددی از قبیل اشغال توسط بیگانگان و زمین‌لرزه‌های مهلک بوده‌است. این شهر پایتخت سیاسی حکومت‌های اتابکان، ایلخانان، چوپانیان، جلایریان، قراقویونلوها، آق ‌قویونلوها و نخستین پایتخت حکومت صفویان بوده ‌است.

آب ‌و هوای تبریز

در حالت کلی، استان آذربایجان شرقی منطقه‌ای کوهستانی محسوب می‌شود که حدود ۴۰ درصد از سطح آن را کوهستان و ۲/۲۸ درصد را تپه ‌ماهورها و ۸/۳۱ درصد را زمین‌های هموار (دشت‌ها و جلگه‌های میان‌کوهی) فرا گرفته است. از مناطق کوهستانی معروف منطقه، می‌توان توده آتشفشانی سبلان در شرق و سهند در غرب و جنوب غربی و رشته کوه‌های قره‌داغ در شمال و رشته کوه‌های تخت سلیمان و اربط در جنوب و ارتفاعات بزقوش در جنوب شرق و قوشاداغ در شمال شرق استان را نام برد.

آب‌وهوای آذربایجان شرقی به‌طور کلی سرد و خشک است ولی به علت تنوع توپوگرافیکی از اقلیم‌های متفاوتی برخوردار است. این استان همواره تحت تأثیر باد‌های سرد شمالی و سیبری و بادهای مرطوب دریای سیاه و مدیترانه و اقیانوس اطلس قرار گرفته است. به‌ علاوه، بادهای محلی نیز تحت تأثیر شرایط طبیعی استان از سوی کوهستان‌های بلند و دریاچه‌های ارومیه و خزر به سوی دشت‌ها و جلگه‌ها می‌وزند. آذربایجان شرقی منطقه‌ای سردسیر و کوهستانی است و از لحاظ تقسیم‌بندی‌های اقلیمی جزو مناطق نیمه‌خشک به حساب می‌آید و میانگین بارندگی سالیانه ۲۵۰ الی ۳۰۰ میلی‌متر است.

تبریز نیز دارای هوایی اقلیمی و کم رطوبت است و حد متوسط بارندگی آن در سال ۲۸۵ میلی‌متر است. این جلگه در اثر ارتفاعی که از سطح دریا دارد، دارای زمستان‌های طولانی و سرد و تابستان‌های معتدل است.

باتوجه به شرایط آب و هوایی بهترین زمان سفر به تبریز فصل بهار و تابستان می باشد.

جمعیت، زبان و دین مردم تبریز

تبریز پرجمعیت‌ترین شهر استان و از پرجمعیت‌ترین شهرهای کشور است. ۴۵ درصد جمعیت استان در شهرستان تبریز و بیش از ۴۰ درصد تنها در شهر تبریز ساکن هستند. براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال ۱۳۹۰، جمعیت شهرستان تبریز در حدود ۱۶۹۵۰۹۴ نفر و جمعیت مرکز این شهرستان ۱۵۰۶۱۸۸ نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان ۱۵۴۵۴۹۱ نفر و جمعیت روستایی آن ۱۴۹۶۰۳ نفر و تعداد خانوار آن ۵۱۳۲۸۳ خانوار است. این شهرستان مهد دانش پروری و فرهنگ شهری بوده است. شمس تبریزی، قطران و بسیاری از سخنوران نامی ایران از این دیار برخاسته‌اند. همه شعرای منطقه علاوه بر سرودن شعر به زبان فارسی در صنعت و هنر و فن شعر تركی مهارت و تعصب خاصی به زبان مادری خود همواره دارند. اكثر قریب به اتفاق مردم ساكن در این شهرستان شیعه اثنی عشری هستند.

راه‌های دسترسی به تبریز

جهت ورود به شهر تبریز و با استفاده از ماشین می‌توان از چهار مسیر اصلی منتهی به تبریز استفاده نمود:

• از طریق بزرگراه (اتوبان ): تهران را که مبدا بگیریم، تا به تبریز برسید. اتوبان‌های تهران ـ کرج را پشت سر بگذارید، از کنار شهرهای قزوین و سپس زنجان عبور می‌کنید و مسیر را ادامه داده در کل ۶۳۰ کیلومتر باید طی کنید تا انتها که از ۴۰ کیلومتری مانده به ورودی تبریز سر درمی‌آورید. این مسیر کلا بعد از انقلاب اسلامی ساخته شده است .
• از طریق آزادراه شماره  ایران و از سمت جنوب شرقی شهر تبریز و با عبور از شهرهای میانه و بستان آباد وارد شهر تبریز و تقاطع تبادلی میدان امام علی (ع) این شهر شد.
• از طریق جاده شماره  ایران و از سمت جنوب غربی شهر به واسطه عبور از شهرهای آذرشهر، ایلخچی و سردرود می‌توان وارد شهر تبریز شد. اولین تقاطع در ورودی شهر تبریز برای این مسیر پل تبادلی وادی رحمت است که از این تقاطع می‌توان هم به طرف بزرگراه شهید کسائی و هم میدان راه‌آهن انتخاب مسیر نمود.
• از طریق جاده شماره  ایران و از سمت جنوب شرقی شهر تبریز می‌توان وارد شهر تبریز و میدان بسیج این شهر شد.
• از طریق جاده شماره  ایران و از سمت شمال غرب و با عبور از شهرهای مرند و صوفیان وارد شهر تبریز شد و با استفاده از تقاطع بلوار خلبان می‌توان مابین خیابان ملت و خیابان خلبان تردد نمود.
•  
• 

•  

• دانشگاه‌های تبریز

•     دانشگاه هنر اسلامی تبریز
•     دانشگاه پیام نور واحد تبریز
•     دانشگاه تبریز
•     دانشگاه شهید مدنی تبریز
•     دانشگاه سراج
•     دانشگاه صنعتی سهند
•     دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی-درمانی تبریز
•     دانشگاه نبی‌اکرم
•     دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
•     موسسه آموزش عالی رشديه
•     موسسه آموزش عالی ربع رشید
•     موسسه آموزش عالی میزان
•     موسسه آموزش عالی شمس
•     موسسه آموزش عالی چرخ نیلوفری آذربایجان
•     موسسه آموزش عالی اسوه

•  

  کنسولگری‌های موجود در تبریز

•      روسیه، کنسولگری - تبریز - خیابان شهید منتظر (مارالان).
•      ترکیه، کنسولگری - تبریز - شهرک ولیعصر - فلکه همافر.
•      جمهوری آذربایجان، کنسولگری - تبریز - شهرک ولیعصر - خیابان عارف.
•      ارمنستان، کنسولگری- تبریز - خیابان شریعتی (شهناز).